Spektakl „Pierwszy strzał” powstał z szacunku dla robotników – ofiar. Z szacunku i całkowitej z nimi solidarności. Ofiar Powstania Poznańskiego Czerwca 1956 roku, ofiar przedwojennego, drapieżnego kapitalizmu i współczesnego wyzysku.
Podpisujemy się pod słowami Alberta Camus, które wygłosił po stłumieniu Powstania: „(…) Nasze gratulacje z pewnością nie są im potrzebne. Oczekują oni jedynie, by wszędzie tam, gdzie panuje powszechna wolność, ich krzyk odbił się szerokim echem, by inni spostrzegli ich rozpacz, by otwarły się oczy całego świata, by wszyscy poznali i nabrali szacunku dla ich decyzji, mającej na celu położenie kresu tej mistyfikacji, według której poświęcili oni jakoby wolność chcąc dostać chleb. Prawda wygląda tak — i to właśnie miał wyrażać ich krzyk — że nie mieli oni ani chleba, ani wolności, że nie mogą żyć bez jednego ani bez drugiego, że wiedzą tak samo jak my wszyscy — że te dwie rzeczy są nierozdzielne i że niewolnik, każdy człowiek pozbawiony wolności, otrzymuje chleb jedynie wtedy, gdy takie jest życzenie jego pana” (Albert Camus, Poznań, Paryż, lipiec 1956 r.)
Zainspirowała nas mowa obrończa adwokata Stanisława Hejmowskiego w procesie dziesięciu. Człowieka, który podejmując się obrony robotników postawił na szali swoją karierę, rodzinę i życie:
„A nam chodzi o to, kto pierwszy rozpoczął strzelanie, kto swoimi kulami powalił tramwajarkę i tego chłopca. Nawet gdyby o ściany gmachu UB rzucano butelki z benzyną, twierdzę stanowczo: pożarów nie gasi się kulami i nie karmi się kulami ludzi, którzy wołają o chleb” (Mec. Stanisław Hejmowski, Poznań, 18 października 1956 r.).
Minęły dziesięciolecia, a podstawowe cywilizacyjne zdobycze: prawo do pracy za sprawiedliwe wynagrodzenie, prawo do godnego życia, prawo do buntu, prawo do wolności dla większości mieszkańców świata ciągle są nieosiągalnym luksusem, a słowa Camus i Hejmowskiego nie straciły na aktualności.
Scenariusz i reżyseria: Janusz Stolarski
Scenografia i projekty mat. reklamowych: Tomasz Ryszczyński
Projekcje video: Tomasz Jarosz
Muzyka: Sebastian Dembski
Kostiumy: Ewa Tetlak
Choreografia akrobacji: Tomasz Rodak
Produkcja i współtworzenie scenariusza: Renata Stolarska
Konsultacje: Jacek Chmaj
Research historyczny: Remigiusz Zygarowicz
Obsługa techniczna: Piotr Najrzał, Przemysław Mosiężny, Jakub Staśkowiak
Promocja i organizacja: Szymon Bojdo i Jagoda Gruszczyńska
Obsługa księgowa: Ewa Koczorowska i Urszula Orchowicz
Dyrektor: Małgorzata Grupińska-Bis
Występują: Adam Borowski, Tadeusz Janiszewski, Marcin Kęszycki, Janusz Stolarski, Ewa Wójciak, gościnnie: Kamil Sosin, Dominik Złotkowski oraz akrobaci Teatru z Głową w Chmurach: Natalia Kopelska, Oskar Lipa, Nikole Miszczykowicz, Tomasz Rodak, Patryk Sawicki.
Scenariusz na podstawie: Mowy obrończej i odpowiedzi na replikę prokuratora, adwokata Stanisława Hejmowskiego z października 1956 r., książki Jana Brygiera „Tak było w moim życiu”, przemówienia Alberta Camus z lipca 1956 r.
Dziękujemy za pomoc dyrektorowi i pracownikom Oddziału IPN w Poznaniu.
Dziękujemy Panu Ireneuszowi Adamskiemu za udostępnienie prywatnych zbiorów.