Popularny stereotyp mówi, że kapitalizm przyniósł emancypację chłopstwa z zależności pańszczyźnianej. Schemat ten rozsypuje się jednak jeśli na narodziny nowoczesności na ziemiach polskich spojrzymy z perspektywy oddolnej. Tak właśnie proponuje czytać ów przełom Michał Narożniak, historyk, autor wydanej niedawno książki „Niewolnicy modernizacji. Miedzy pańszczyzną a kapitalizmem” (Wydawnictwo RM, Warszawa 2021). W jego książce zarówno modernizacja, pańszczyzna jak i kapitalizm nabierają zupełnie nieoczywistych rysów, a ich wzajemne związki pozwalają spojrzeć na każdy z członów tej całości zupełnie inaczej niż to robiono dotychczas.
Poruszając się zaproponowanymi w „Niewolnikach modernizacji” tropami przekonamy się, że w połowie XIX wieku rewolucja przemysłowa na ziemiach polskich opierała się na niewolnej pracy chłopów pańszczyźnianych. Odkryjemy, że u progu nowoczesności lasy w Górach Świętokrzyskich lasy pełne były zbójników, a samo zbójowanie bywało zajęciem sezonowym pozwalającym przeżyć poza władzą panów i państwa. Spotkamy Mariannę Cioskową z Kostomłotów, samotną kobietę wychowującą dzieci, latami walczącą o swoją ziemię z kościołem, dworem i gromadą. Przekonamy się o znaczeniu zwierząt w życiu i gospodarce ówczesnych społeczeństw nie tylko w naszej części Europy. Poznamy krętą drogę od mitrężenia i innych form codziennego chłopskiego oporu do organizacji strajku.
Natomiast wychodząc poza horyzont „Niewolników modernizacji” porozmawiamy z Michałem Narożnikiem o atutach i ograniczeniach mikrohistorii, w tym między innymi o tym czy możliwa jest ludowa historia LGBTQ sięgająca czasów tak odległych jak wiek XVI, i łącząca obszary tak rozległe jak ten między ówczesnym Lwowem a Lizboną.

Gość:
Michał Narożniak, historyk (Departament of History and Civilisation, Florencja w European University Institute)

Prowadzenie:
Przemysław Wielgosz (Le Monde diplomatique – edycja polska)